Ook pluimvee en dus kippen kunnen last hebben van ingewandswormen. Er zijn verschillende soorten wormen.
Heeft een kip wormen?
Eigenlijk kun je altijd wel zeggen dat een kip, zeker een die buiten komt, in aanraking komt met wormen. In veel gevallen wordt je kip daar niet ziek van, maar in sommige gevallen dus wel.
Wat zie je als een kip wormen heeft?
Algemeen valt dit er van te zeggen.
Jonge dieren zijn vatbaarder dan oudere dieren net als bij coccidiosis (wat overigens geen worm is).
Bijna nooit wordt een kip accuut ziek van een worminfectie, maar verloopt het proces langzaam.
De meeste worminfecties zorgen voor vermagering, er kan diarree (ook bloederige diarree, bij een capilaria besmetting) zijn, en daardoor ook vaak een vieze cloaca en veren daar omheen. De kopversierselen worden bleker en ''drogen'' soms op. De beenkleur kan bleker worden en het verenpak wordt doffer en vuiler. Er kan ook nekrui ontstaan.
De kippen geven (afhankelijk van de ernst van de besmetting) ook een zieke indruk. Ze gaan bol zitten en kunnen soms niet meer op de poten blijven staan, en geven de indruk verlamd te zijn.
Uiteindelijk zullen de uitgeputte dieren sterven.
Let op, de symptomen komen erg overeen met die van een coccidiose besmetting. In veel gevallen zijn de dieren ook door beide (wormen en coccidioses) besmet.
Welke wormen komen bij kippen het meest voor?
Dit zijn vaak spoelwormen, haarwormen en lintwormen. Soms kan er ook sprake zijn van gaapwormen.
Grote spoelwormen (Ascaridia galli) en kleine spoelwormen (Heterakis gallinae)
De spoelworm is een rondworm en komt het meeste voor bij de kip. Ze zien er een beetje uit als spaghetti en de volwassen wormen zijn zo'n 5 cm lang.
De wormen leggen eitjes, die via de mest naar buiten komen. Op dit moment zijn de eitjes nog niet besmettelijk, het ei moet zich eerst tot larf ontwikkelen. Warme temperaturen (20-25 C) zijn ideaal om een larf in het ei te laten ontwikkelen. Door de spijsverteringssappen van de kip gaat de wand van het eitje stuk en de larven komen in de darmholte waar ze uitgroeien tot volwassen worm.
De kleine spoelworm is niet ziekteverwekkend, de grote wel, maar alleen moeten ze daarvoor in grote aantallen aanwezig zijn.
Het is wel zo dat de kleine spoelworm in verband wordt gebracht met de overdracht van Blackhead, een ziekte die bij sommige kippen en kalkoenen dodelijk kan zijn.
Eitjes zijn buiten het lichaam behoorlijk resistent voor lage temperaturen e.d.
Na het opnemen van besmette grote spoelworm eieren duurt het 5-8 weken voordat de kip ook eitjes gaat uitscheiden. De exacte periode is afhankelijk van een hoop factoren (leeftijd, hoeveelheid eitjes, hoever ontwikkeld etc)
Haarworm (verschillende soorten Capillaria)
Haarwormen zijn erg ziekteverwekkend, maar met het blote oog eigenlijk niet waar te nemen!!!
Haarwormen zijn heel dun, maar iets van 0.1 mm en ze worden zo'n 1 tot 3 cm lang.
Haarworm in de dunne darm.
Foto: GD Deventer
De cyclus van de haarworm is ongeveer gelijk als die van de spoelworm.
Ze komen minder vaak voor als spoelwormen maar geven behoorlijk veel schade. Haarwormen bevinden zich in de dunne darm.
Na het opnemen van infectieuze capillaria eitjes scheiden deze -inmiddels haarwormen- na ongeveer 21-28 dagen weer eitjes uit
Grote lintwormen (Raillietinae) en kleine lintworm (Davainea proglottina)
Lintwormen zijn platwormen en bestaan uit segmenten (''stukjes''). De grote lintwormen lijkt een beetje op die platte dikke elastieken en zijn wittig. De grote lintwormen kunnen zo'n 15 cm lang worden, maar zijn redelijk onschuldig.
foto: http://www.e-radiography.net/radpath/t/tapeworm.htm
De kleine lintworm is slechts 2 tot 4 mm lang, en kun je bijna niet zien. De kleine lintworm is echt ziekteverwekkend. Bij de cyclus van deze worm hebben de zogenaamde "tussengastheren" een belangrijke rol.
Vooral slakken zijn bij lintwormen tussengastheren. Dat houdt in dat in de slak een bepaalde vorm van de lintworm heel lang in leven kan blijven.
Omdat kippen dus ook slakken eten kunnen ze besmet raken met lintwormen.
Gaapworm of luchtpijp worm (Syngamus trachea)
Zoals de naam al doet vermoeden komt deze worm in de luchtpijp voor. Heel soms kun je deze wormen in de keel zien zitten. Doordat de kip de eitjes soms doorslikt kunnen deze bij microscopisch onderzoek in de ontlasting te vinden zijn.
Foto van gaapwormen in luchtpijp van kalkoen: van de site: http://cal.vet.upenn.edu/projects/meria ... ng_4sp.htm
Kippen met gaapwormen zullen veelvuldig gapen, benauwdheid, schudden met de kop, vermagering en sterfte.
Waardoor ontstaat de schade aan de kip?
-Wormen nemen voedsel op dat voor de kip bestemd is, de kip heeft dus minder voedingstoffen en krijgt er een gebrek aan.
-De darmwand wordt beschadigd. Deze beschadigingen en verwondingen kunnen leiden tot darmontstekingen (die vaak weer leiden tot vermagering en diarree).
-Wormen hebben ook uitscheidingsprodukten en deze zijn giftig voor de kip, (kleine lintworm)
-Spoelwormen kunnen soms kluwens vormen waardoor de darm verstopt raakt.
Worden alle kippen met wormen ziek?
Kippen kunnen een natuurlijke weerstand opbouwen tegen wormen. Deze weerstand blijft aanwezig zolang er enkele wormen aanwezig zijn.
Om deze reden is het af te raden om te pas en te onpas te ontwormen. Als er namelijk ontwormd wordt als het niet nodig is, is er kans dat je die paar enkele wormen dood, waardoor ook de weerstand verdwijnt en er dus kans is op een ergere infectie.
Hoe weet je zeker of en welke wormen je kip heeft?
Wil je zeker weten of je kip besmet is met wormen, en ook belangrijk, welke wormen dan kun je de mest microscopisch laten onderzoeken door een dierenarts. Vraag aan de dierenarts hoe dat in zijn werk gaat.
Let wel, sommige wormen zijn soms in de ontlasting waar te nemen, maar als je geen wormen in de ontlasting ziet, betekend dat niet dat ze er niet zijn! De wormen waarvan je kip het meest ziek wordt zijn niet met het blote oog te zien!
Hoe help ik mijn kip van de wormen af
Zowel in de dierenwinkel als bij de dierenarts zijn ontwormingsmiddelen te verkrijgen. De middelen uit de dierenwinkel kunnen in sommige gevallen minder werkzame stof bevatten als in middelen verkrijgbaar bij de dierenarts. De meeste middelen werken tegen spoelwormen en haarwormen. Lintwormen maar ook o.a. gaapwormen zijn vaak niet inbegrepen, daarvoor moet soms een ander middel gezocht worden.
Als dieren erg te lijden hebben gehad onder de wormen is het aan te raden ook wat extra vitaminen te geven.
In Nederland is alleen Flubendazole (Flubenol) geregistreerd voor kippen. Dit middel werkt tegen alle van de boven omschreven wormen (lintwormen alleen in dubbele dosering).
Werken ontwormingsmiddelen ook tegen de eitjes en/of de larven van de wormen?
Niet alle middelen werken tegen de volwassen wormen en de eitjes van de wormen. Veel middelen drijven alleen de volwassen worm af van een bepaald soort. Als dat het geval is, moet de wormenkuur herhaald worden na een bepaalde tijd om ook de wormen die uit de eitjes zijn gekomen te doden.
Tegenwoordig zijn een hoop middelen ook werkzaam tegen de larven. Informeer hiervoor bij je dierenarts of raadpleeg de bijsluiter.
Hoe ontworm je een kip?
De meeste middelen moet je door het water of door het eten mengen, in sommige gevallen wordt een middel oraal (rechtstreeks via de bek) toegediend.
Volg altijd de gebruiksaanwijzing op of de instructies van de dierenarts. Bepaalde wormmiddelen verliezen hun werking als je er bijv water bij doet. Deze middelen moeten dan bijv. over het eten! Andere middelen zijn bijv. alleen maar oplosbaar in water en kun je dus niet over het eten doen, simpelweg omdat dan de werking er niet is/niet optimaal is. Voorzie je problemen met de manier van toedienen vraag dan om een ander middel dat anders toegediend kan worden.
Let op, als kippen buiten komen en het heeft geregend dan drinken de kippen ook uit plassen water of uit andere waterbakken. Sluit deze kippen dus op als ze een middel krijgen dat door het water moet of vraag om een ander middel.
Ook als een kip een middel door het eten krijgt is het belangrijk om ze niet bij te voeren met ander voer. Geef tevens het voer met het wormenmiddel onbeperkt! Anders zullen de kippen die het hoogst in rang zijn meer eten als de lage kippen, en dan zullen deze niet voldoende binnen krijgen (em juist deze kippen hebben vaak te lijden van een worminfectie)
Gebruik ook altijd de aanbevolen dosering, onderdosering (minder gebruiken dan wordt geadviseerd) kan leiden tot het immuun worden voor een middel, ofwel: de wormen bouwen een weerstand op tegen het middel dat in het vervolg dus niet of nauwelijks meer helpt. Overdosering (meer dan wordt geadviseerd) kan leiden tot het vergiftigen van je kip of schade aanbrengen aan bepaalde organen.
Probeer tevens zo nu en dan een ander middel met een andere werkzame stof te gebruiken om resistentie te voorkomen.
Kippen hebben een snelle stofwisseling. Het simpel terugrekenen van een dosering op gewicht zoals bij honden- of kattenmiddelen gaat niet op voor vogels.
Zit er een wachttijd aan ontwormingsmiddelen?
Aan veel wormmiddelen zit net als aan andere medicijnen een zogenaamde wachttijd. Dat houdt in dat er geadviseerd wordt (en voor bedrijven die kippenprodukten voor humane consumptie leveren verplicht is) om de eieren en het vlees van de kip een bepaalde tijd niet te eten omdat er resten van het middel in terug te vinden (kunnen) zijn. Deze wachttijd gaat in op de laatste dag dat je het middel gebruikt.
De wachttijd is normaal terug te vinden in de bijsluiter, vraag er anders naar bij je dierenarts.
Moet je naast ontwormen nog iets doen?
Wormeitjes bevinden zich vaak vooral in de mest, en dus ook in het bodemstrooisel en overal waar de kippen komen.
Het goed schoonmaken van het hok en het bodemstrooisel vervangen door nieuw strooisel moet dus ook. Bij een ernstige wormbesmetting is het ontsmetten van het hele hok ook aan te raden al gaan de wormeneitjes daar niet zozeer dood van. Door het oppervlak bijvoorbeeld hard te borstelen bereik je meer resultaat.
Hoe vaak moet je een kip ontwormen?
Moeilijk te zeggen.
Als je kippen buiten kunnen scharrelen en zeker waar meer dieren zijn, dan is de kans groter op een worminfectie.
Heel tegenstrijdig adviseert de een om twee keer per jaar te ontwormen (voorjaar en najaar) en de ander om alleen te ontwormen als de kip symptomen vertoont.
Omdat preventief ontwormen niet altijd zinvol is, omdat je de natuurlijke weerstand kapot kan maken is het moeilijk hier advies in te geven.
Overleg anders eens met je dierenarts.