Broeden

Vaak gestelde vragen over ziekten en voortplanting, naslag- en bewaaronderwerpen.
José
Berichten: 8278
Lid geworden op: 10 mar 2009 11:21
Land: Nederland
M/V: V
Contacteer:

Broeden

Berichtdoor José » 04 jun 2013 20:33

Bevruchte eieren uitbroeden kan op 2 manieren:
1) Natuurbroed = onder een broedse hen
2) Met een broedmachine


1) Natuurbroed , hoe doe je dat zo goed mogelijk?

Algemene voorbereiding.

°Allereerst moet je nadenken of je een goede huisvesting hebt voor de kloek met kuikens... Zo niet, moet je dit in orde maken voordat je gaat (laten) broeden.

°Je zorgt dat je hokken zo schoon mogelijk zijn en zeker vrij van bloedmijt, luizen en ander ongedierte.

°Een hen moet volkomen gezond zijn om het broeden te kunnen volbrengen.

°Broedeieren moeten schoon zijn, geen afwijkende vorm hebben en mooi glad zijn. Je moet de eieren echter niet schoon gaan boenen in water, dan gaat de natuurlijke beschermlaag er af. Ze moeten dus al van zichzelf schoon zijn.

°Ook is het zinvol om van te voren te bedenken wat je met eventuele hanen gaat doen. Gemiddeld is 50 % van de kuikens een haantje. Soms meer, soms minder.
Realiseer je dat een hanen-overschot tot problemen kan leiden en dat er weinig mensen zijn die hanen overnemen, behalve om te slachten.

Handleiding, stap voor stap natuurbroed

°je merkt dat een hen broeds is als ze als een brede pannenkoek op het nest blijft zitten, klokkende geluiden maakt, alle eieren die je voor haar neerlegt onder zich schuift en je desnoods in je handen pikt als je te dicht bij komt.
Blijft dit zo een paar dagen doorgaan, dan is ze echt broeds.
Afbeelding

°Als je broedeieren wil onder leggen doe je dat het best door de eieren te merken met potlood, niet met pen of viltstift. Die gemerkte eieren schuif je dan aan de achterzijde in het donker onder de hen. En uiteraard alle andere eieren die er eventueel al lagen eerst verwijderen. Zo kan je altijd checken of ze alleen op de goede eieren broedt of dat er toch nog is bijgelegd.

°hen daarom met broedeieren afgezonderd van de rest laten zitten zodat ze rustig kan broeden. Ook in het geval van meerdere broedse hennen deze ieder apart zetten met hun eieren. Samen broeden kan leiden tot het roven en vernielen van elkaars eieren. Een simpel schot ertussen is vaak al voldoende. Doe ook dit van te voren, zodra ze hun nest gekozen hebben zijn ze vaak moeilijk te verplaatsen.

°niet teveel eieren onder de hen leggen, ze moet het broedsel goed kunnen bedekken met haar lichaam. Niet meer dan 10-11 eieren per hen. Ze moet ze volledig kunnen bedekken. Doe je er teveel onder dan zullen sommige eieren niet of later ontwikkelen en de hen heeft er een te zware klus aan. Zeker ook niet maar 1 of 2 eieren onder de hen leggen. Dan heb je kans op teleurstelling als ze niet bevrucht blijken, of kans op 1 eenzaam kuiken.

°alle eieren in 1 keer inleggen, dus op dezelfde dag alle broedeieren er onder en zorgen dat er door andere hennen niets bijgelegd kan worden. Dit voorkomt dat de hen met de eerste kuikens gaat wandelen en de kuikens in de overige eieren dood zullen gaan.

°De dag van het onder leggen is dag 0, de dag erna is dag1. De hen zal ongeveer 21 dagen broeden voordat er kuikens komen. Bij sommige krielsoorten kan het vanaf dag 19, uitkomst bij andere soorten kan tussen 21 en zelfs wel 25 dagen. Dit hangt af van omstandigheden als temperatuur en rust.

°hen niet steeds lastig vallen met van nest af zetten en eieren bekijken.

°zorgen dat ze kan eten en drinken op het moment dat ze daar behoefte aan heeft maar haar niet dwingen van het nest af te gaan om te eten/drinken. Gewoon vers water en een goede graanmengeling neerzetten op een plaats die ze kent. Sommige hennen komen maar eens in de zoveel dagen van het nest af. Dit is normaal. Wanneer ze van het nest komt legt ze ook een enorme stinkende drol. En neemt ze ook soms tijd voor een zandbad.

°1 x eieren schouwen om te weten welke eieren bevrucht zijn en welke niet. Dit doe je dag 6-7 voor gevorderden, dag 10 of 12 voor onervaren schouwers. ( http://www.broedpagina.nl voor meer info over schouwen en de ontwikkeling in het ei.) Je schouwt het ei door in een donkere ruimte een schouwlamp tegen de bolle kant van het ei te houden. Zo kan je er goed doorheen kijken.
Voorbeeld van een goede schouwlamp:
Afbeelding

Zo schouw je het ei:
Afbeelding
De eieren waar helder licht doorheen schijnt en waar je geen 'spinnetje' van aders en een beginnend vruchtje ziet moet je verwijderen, die zijn niet bevrucht.
Het spinnetje met vruchtbeginsel:
Afbeelding

°na dag 18 zeker niet gaan kijken, dat verstoort het broedproces en de uitkomst. De kloek komt vanzelf haar kuikens tevoorschijn als zij het tijd vindt. Menselijk ongeduld is funest voor de uitkomst. Stress bij de hen door steeds ongeduldig publiek kan maken dat de hen de eieren kapot trapt of dat de uitgekomen kuikens verstoten of gedood worden.
Die foto’s kunnen een paar dagen later ook wel als de kloek en kuikens gaan wandelen!

Uit het ei komen.

Rond dag 19-21 draait het kuiken en wordt de luchtkamer aan de bolle kant van het ei aangepikt. Hierdoor krijgt het kuiken zuurstof. Dan gaat hij zich weer draaien om de schaal aan te pikken. Het kan vanaf dat moment 3-24 uur (soms nog langer) duren voordat het kuiken ook echt helemaal uit het ei is. Dit is een kwestie van afwachten, het is voor een kuiken heel vermoeiend om zich een weg naar buiten te banen dus hij neemt geregeld een tijdje rust.
Niet helpen, laten gaan!
Als de kuikens uit het ei komen duurt het nog geruime tijd voordat ze opgedroogd zijn. In het geval van natuurbroed regelt de hen dit allemaal zelf en is het onder haar lijf de perfecte omstandigheid.

Veel gemaakte fouten zijn:
    - vaak schouwen
    - kip van het nest zetten omdat je denkt dat ze niet eet/drinkt/poept.
    - steeds gaan kijken
    - eieren in water gaan testen, hardnekkige fout! Zo verzuip je kuikens.
    - schudden om te kijken/horen of er leven in het ei zit.
    - de eieren besproeien met water en eventueel azijn. Je moet ze niet besproeien. Eieren onder de hen krijgen vanzelf de juiste vochtigheid.
    - de kuikens uit het ei gaan "helpen" als het je allemaal te lang duurt. Sterke kuikens komen zelf uit, al kan dat soms wel 24 uur na aanpikken zijn. Zeker niet gaan plukken aan het vlies (amnion) als daar nog adertjes zichtbaar zijn. Het kuiken bloedt daardoor meestal dood omdat de bloedtoevoer nog via het vlies gaat. Te vroeg om uit te komen dus. En een kuiken dat niet zelfstandig uit het ei komt is vaak een zwak kuiken. Als je dat gaat 'helpen' zet je dus bewust een zwak dier op de wereld. Niet goed voor de volgende generaties. In de natuur worden die eieren uitgeselecteerd en verstoten. Wat een duidelijke reden heeft.

En verder komt broeden maar op 1 ding aan: GEDULD!
Een kip laten broeden doe je niet voor jouw home-cinema. De kip moet het werk goed kunnen doen, zonder bemoeienissen. Je wilt tenslotte gezonde kuikens en in geval van natuurbroed ook een gezonde en gelukkige hen.
Als je dat geduld niet kan opbrengen: niet (laten) broeden. Je schaadt er meer mee dan dat je er goed aan doet.

------------------------------------------------

2) Broeden met een Broedmachine.

- Broedeieren moeten schoon zijn, geen afwijkende vorm hebben en mooi glad zijn. Je moet de eieren echter niet schoon gaan boenen in water, dan gaat de natuurlijke beschermlaag er af. Ze moeten dus al van zichzelf schoon zijn.

- Ook is het zinvol om van te voren te bedenken wat je met eventuele hanen gaat doen. Gemiddeld is 50 % van de kuikens een haantje. Soms meer, soms minder.
Realiseer je dat een hanen-overschot tot problemen kan leiden en dat er weinig mensen zijn die hanen overnemen, behalve om te slachten.

- Temperatuur van je broedmachine ruim van te voren instellen en zorgen dat deze constant blijft. Eventueel door er eerst eieren uit de supermarkt in te leggen. Hier ruim de tijd voor nemen, dus broedeieren koel bewaren tot ze veilig ingelegd kunnen worden in een goed afgestelde machine.
Motorbroeder 37.8 (mag tussen 37.7 en 37.85, hoger is te warm).
Vlakbroeder kan warmer, zie de handleiding.

- Als de eieren in de broedmachine (BM) verticaal (recht op) geplaatst moeten worden, met de punt naar beneden zetten!

- Zorgen voor een goede luchtvochtigheid. Deze ligt ideaal tussen 40-55 procent. Totdat de eieren zijn aangepikt, dan kan je iets verhogen maar niet teveel. Ook met deze waarden komen eieren wel uit. Met veel hogere waarden (70-90%) verdrinken de kuikens in het ei.

- Je begint de dag na het inleggen pas te tellen. De dag van inleg is dag 0.

- Ook hier schouwen op dag 6-7 voor gevorderden en dag 10-12 voor onervaren schouwers. De eieren waar helder licht doorheen schijnt en waar je geen 'spinnetje' van aders en een beginnend vruchtje ziet moet je verwijderen, die zijn niet bevrucht.
Het spinnetje met vruchtbeginsel:
Afbeelding

En daarna de bevruchte eieren met rust laten. Voor een duidelijke uitleg over schouwen en de ontwikkelingen in het ei: http://www.broedpagina.nl" onclick="window.open(this.href);return false; Hier zie je prachtige foto’s van de ontwikkeling in een ei en een filmpje over schouwen.

-Vanaf dag 18 niet meer keren ( bij volautomaat dus de keerinrichting verwijderen), broedmachine daarna dicht laten. De luchtvochtigheid mag dan verhoogd worden tot ongeveer 60-65 % maar hou er rekening mee dat bij uitkomst door de natte kuikens de luchtvochtigheid ook nog stijgt.

-Je kan op dag 18 eventueel nog een keer schouwen voordat je ze terug legt zonder keerinrichting. Zo kan je zien of er afgestorven embryo’s zijn. Die uiteraard verwijderen want als dat gaat rotten kan het de uitkomst van de anderen onmogelijk maken en je BM wordt een onbruikbare puinhoop.

-Als de kuikens uitkomen kunnen deze nog gemakkelijk 24-48 uur in de gesloten broedmachine blijven. Iedere keer dat je de broedmachine open doet verstoor je de uitkomst van de anderen.

Dus laat uitgekomen kuikens zolang zitten. Ze kunnen nog teren op de opgenomen dooier en hebben de eerste 2 dagen nog geen voer en water nodig. Het enige waar je op moet letten is dat de lege schalen niet over een ander ei raken en zo de uitkomst van dat kuiken bemoeilijken. Het is normaal dat de uitgekomen kuikens ‘voetballen’ met de eieren die nog niet zijn uitgekomen. Zo laten, dit gebeurt in het nest onder een kloek ook.
Afbeelding

Uit het ei komen.
Rond dag 19-21 draait het kuiken en wordt de luchtkamer aan de bolle kant van het ei aangepikt. Hierdoor krijgt het kuiken zuurstof. Dan gaat hij zich weer draaien om de schaal aan te pikken. Dit kan je zien (in een BM met venster, bij natuurbroed geen hen gaan optillen!) als een klein barstje of een stukje schaal dat eraf raakt. Het kan vanaf dat moment 3-24 uur (soms nog langer) duren voordat het kuiken ook echt helemaal uit het ei is. Dit is een kwestie van afwachten, het is voor een kuiken heel vermoeiend om zich een weg naar buiten te banen dus hij neemt geregeld een tijdje rust.
Niet helpen, laten gaan!
Als de kuikens uit het ei komen duurt het nog geruime tijd voordat ze opgedroogd zijn. In het geval van broedmachine moet je ze zeker laten zitten tot ze volledig droog zijn. Dan pas overzetten naar de opfokbak met warmte en voer.
Afbeelding


-----------------------------------------------
Deze FAQ is door José samengesteld met dank aan Ron, Jan Bollen en broedpagina.nl
En op 28-2-2014 bewerkt door Lieve

Gebruikersavatar
Yamatonis
Berichten: 612
Lid geworden op: 20 mar 2014 22:21
Land: belgie
M/V: M
Locatie: Meetjesland
Contacteer:

Tips voor beginnende machinebroeders.

Berichtdoor Yamatonis » 23 mar 2015 09:09

Regelmatig passeren er vragen in de aard van "reeds 21 dagen broeden en nog geen teken van leven"

Meestal gaat het over mensen die een nieuwe machine voor het eerst testen, of helemaal nieuw zijn als het over machinebroeden gaat.

Ik wil graag even een aantal tips op een rijtje zetten om reeds van bij dag 1 van het broedproces op goede weg te zijn. Wie de moeite doet om dit even door te nemen zal er hopelijk tips uithalen om mislukkingen te voorkomen.
Alarm slaan op dag 21 is meestal te laat om nog iets recht te zetten.

*Weet waarmee je bezig bent: Heb je een vlakbroeder of een motorbroeder?
Van zodra er een ventilator in zit die de lucht rondstuurt, heb je een motorbroeder. Ook als er maar één laag eieren in kan liggen.
Een broedmachine waar er geen lucht op een geforceerde manier in beweging is, is dus per definitie een vlakbroeder. Hierin liggen de eieren altijd met de bovenkant in een horizontaal vlak. *Weet wat je er in legt: Een broedei is niet zomaar een ei dat hopelijk bevrucht is!
Hierin zitten alle ingrediënten om van het ei een kuiken te maken. Zorg dus voor eieren van ouders die in superconditie zijn, door een goede herkomst te combineren met optimale verzorging en voeding. Als de eieren dan ook koel bewaard worden en dagelijks gekeerd worden gedurende maximaal 14 dagen heb je al een half kuiken ;)
*Temperatuur: Veel broedmachines hebben zelf een thermometer
. Hoe zeker ben je dat deze de juiste waarde aangeven?
Voor de thermometer is het controleren van de juise temperatuur met behulp van een geijkte thermometer (te koop bij de meeste speciaalzaken) de zekerste methode. Als je kan neem dan de thermometer uit de broedmachine en plaats hem samen met de geijkte thermometer in een glas met water van ongeveer 37,5°C. Nu kan je direct zien als er een afwijking is van je thermometer tov de geijkte. Zit de voeler niet bereikbaar, of is hij niet demonteerbaar, dan probeer je de temperatuur in een werkende broedmachine op eihoogte te vergelijken met wat je ijkthermometer op die plaats aangeeft. Heb niet te veel vertrouwen in digitale thermometers. Deze wijken dikwijls af van de werkelijke waarde als het geen topkwaliteit is..
Steeds 2 metingen tegelijk hebben is ook handig om meetfouten uit te sluiten door defecte meters.
Over de juiste broedtemperatuur zijn er verschillende meningen, maar voor een motorbroeder is de meest gebruikte richtwaarde 37,8 voor kippeneieren. Voor een vlakbroeder is dit 38,5 aan bovenkant ei.
Laat de machine voor het eerste broeden een paar dagen proefdraaien op de gewenste temperatuur, en leg de eieren die eerst op kamertemperatuur gebracht zijn in de machine. Regel de eerste 12 uur zeker niet bij tot de eieren volledig doorgewarmd zijn.
Het opstellen van een broedmachine gebeurt best in een ruimte met relatief constante temperatuur. Zo moet de regeling van de machine nooit grote schommelingen gaan corrigeren, wat voor veel machines niet haalbaar is.

*Relatieve luchtvochtigheid: De relatieve vochtigheid meten is iets moeilijker. Veel mensen meten met een wijzerplaat meter, alhoewel deze niet echt betrouwbaar zijn. Je zit al snel 10-20% naast de werkelijke waarde. Je kunt ze wel bijstellen dmv een regelschroef achteraan, maar ze ontregelen meestal snel vanzelf. Meest betrouwbaar en betaalbaar is een natte bol hygrometer. Dit toestelletje meet wel enkel correct als het op een temperatuur van 37,8°C staat. Voor een vlakbroeder moet je ook 3% aftrekken van de aangegeven waarde.
De digitale vochtmeters zijn ook enkel betrouwbaar als ze echt van goede kwaliteit zijn.
De streefwaarden zijn 40% tot dag 18 en daarna tussen 55 en 65% tot uitkomst.
Ook hierover verschillen de meningen. De meest juiste graadmeter is het gewichtsverlies van de eieren tijdens het broeden:15%. Men kan dit vrij makkelijk bepalen met een digitale precisie weegschaal tot 0.01gram nauwkeurig. Gedurende het broedverloop kan men dan aan de hand van het gerwichtsverlies bepalen of men droger of natter moet broeden.
*Keren van de eieren.
De meeste machines hebben tegenwoordig een keerautomaat, waardoor je zelf hier niets moet voor doen. Wel regelmatig checken of de keerautomaat ook effectief zijn werk doet. Bij handmatig keren is eenmaal per dag vanaf dag 2 tot dag 18 het minimum.
*Schouwen van de eieren:
Om zeker te zijn dat er ook een kuiken in het ei groeit kunnen we een drietal maal gedurende het broedproces in het ei kijken dmv een schouwlamp.
Na 4 dagen broeden is er in een bevrucht ei reeds een spin van aderen te zien rond het vruchtje dat steeds in de bovenkant van het ei komt drijven. Zie je nog helemaal niks, dan is het ei zo goed als zeker onbevrucht.
Na 12 dagen is het ei ongeveer half gevuld met een massa die nog moeilijk doorzichtig is,en bij een levend kuiken zie je ook beweging in het ei, en aders die door de heldere massa lopen.
Deze schouwing is niet echt noodzakelijk, maar je kan er dan wel de eieren uithalen waar de groeistart mislukt is.
Na 18 dagen is het ei bijna volledig donker en is de luchtkamer aan de stompe kant ongeveer tot ¼ van het ei gegroeid. Enkel aan de kant van de luchtkamer is nog wat heldere massa waar je dikwijls een pootje kan zien bewegen als het kuiken leeft. Zie je donkere plekken, en is het ei niet volledig donker, dan is het kuiken zo goed als zeker afgestorven.
Een goede schouwlamp kost tegenwoordig weinig, en heeft fel licht waarmee je ook donkere eieren goed kan schouwen. (Marans zijn natuurlijk wel heel donker om alle details goed te zien)
*Uitkomst:
Op dag 21 is alles wat nodig was tijdens het broeden gebeurd, en komen de kuikens goed uit.
Het is dus ook belangrijk dat je de startdatum en uur bijgehouden hebt, want het gebeurt regelmatig dat eieren opengemaakt worden die nog maar 20 dagen in de machine liggen.
Meerdere eieren zullen over een periode van wel 24 uur uitkomen. Laat de zaak met rust, en open de machine niet tijdens de uitkomst. Als na 24 uur de meeste kuikens uitgekomen zijn haal je deze er eenmaal uit, en controleer of er nog eieren aangepikt zijn. Die laat je nog een dagje liggen om de laatkomers ook de kans te geven om uit te pikken. Let ook op bij verschillende rassen samen, want dit kan tot een dag verschil geven bij uitpikken.

Zo dit waren de belangrijkste zaken waarmee men rekening moet houden om goed te broeden.
Dus wie start met kunstbroeden doet er best aan om eerst te bezinnen, en dan pas te beginnen!
Het is ook handig om bij het stellen van vragen steeds het merk en type, of een foto van de bewuste machine te tonen.
Zo kan eventuele hulp veel doelgerichter gebeuren.

Greetz,
Yamato

Gebruikersavatar
Redshibaman
Berichten: 212
Lid geworden op: 27 aug 2015 11:22
Land: Nederland
M/V: M
Locatie: Dordrecht
Contacteer:

Leeft het kuiken wel of niet? TIP

Berichtdoor Redshibaman » 08 jun 2019 12:14

Ik lees met enige regelmaat dat mensen, voordat het ei uitkomt, gaan lopen prutsen aan het ei om erachter te komen of er nog leven in zit of niet. NIET DOEN!! Houd die broedkast dicht!
Wil je toch weten wat de status van het kuiken is, de volgende tip. En uiteraard kun je dit alleen doen met eieren die in de broedmachine liggen en die je van buitenaf kunt zien.
Plaats op dag 18 de eieren in de uitkomstbak. Koop een webcam (of wat dan ook, waarmee je opnamens kunt maken) en laadt die beelden naar het scherm van je pc of laptop of tablet. Ik denk dat een smartfoon net te klein is om de beelden goed te zien. Maak om de paar minuten een screen shot en ik plaats die beelden via het programma Jasc Animation Shop in het on-line animatie programma "giphy". Maar het kan natuurlijk in elk ander animatie programma. Als de animatie is gemaakt, kun je heel makkelijk zien in welk ei nog leven zit, zonder dat je de kast hoeft te openen en zonder dat je zelf aan de eieren gaat zitten prutsen.
Het voorbeeld hieronder toont een animatie van 4 screenshots en tussen de eerste en de laatste zit ongeveer een kwartier. Je kunt duidelijk zien dat er in 3 eieren leven zit. Bij nog een paat opnames later zag ik dat in alle 6 de eieren leven zit.

https://media.giphy.com/media/LpztBtikF6nmClBhpW/giphy.gif


Terug naar “FAQ's (vaak gestelde vragen)”



Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers en 2 gasten